پالس اکسیژن چیست؟ موضوعی که انتشارات مبانی (ناشر تخصصی کتب علوم ورزشی) به آن پرداخته است. نشر مبانی در راستای یکی از اهداف والای خود که همانا ترویج فرهنگ مطالعه است با همکاران محترم هماهنگی لازم را انجام داده است تا بتوانیم ماهانه یک چالش علمی در موضوعات مختلف برگزار کنیم. موضوع انتخاب شده در چالش علمی جدید از سری مباحث «پالس اکسیژن» است.
یکی از کتاب‌های بسیار سازنده در حوزه مباحث فیزیولوژیکی و آزمون‌های ورزشی می‌توان اشاره کرد، کتاب «آشنایی با آزمون‌های ورزشی بالینی» است که از سوی انتشارات CRC Press در سال 2018 به نویسندگی دکتر رابرت شون و دکتر توماس رابرتسون منتشر شده بود که با هدایت دکتر علیرضا پاآهو به فارسی برگردانده شد.
آقای دکتر علیرضا پاآهو سوال چالشی خود را اینگونه مطرح کردند.
پالس اکسیژن چیست؟
به چه چیزهایی بستگی دارد؟
تغییر آن در طول یک آزمون CPET استاندارد منعکس کننده چه پارامترهایی است؟
پاسخ کوتاه
پالس اکسیژن نسبت اکسیژن مصرفی (VO2) به ضربان قلب است که مبتنی بر یک بازنویسی دوباره از معادله فیک است، به گونه‌ای که اکسیژن مصرفی بر ضربان قلب تقسیم میشود:
(استخراج a-vO2) × (حجم ضربه‌ای) × (ضربان قلب) = VO2 :معادله فیک
(استخراج a-vO2) × (حجم ضربه‌ای) = VO2/HR :پالس اکسیژن
پالس اکسیژن بیشینه به عنوان برآوردی از حجم ضربه‌ای به اندازه بدن آزمودنی (به این دلیل که با اکسیژن مصرفی در ارتباط است) و غلظت هموگلوبین (به این دلیل که تعیین کننده دیگری از تفاوت محتوی اکسیژن شریانی-وریدی میباشد) بستگی دارد و در طول یک CPET استاندارد، تغییر پالس اکسیژن (VO2/HR) منعکس کننده تغییر در دو پارامتر ورزشی: حجم ضربه ای و تفاوت محتوی اکسیژن سرخرگی-سیاهرگی است.
توضیح تکمیلی پاسخ چالش علمی
از سه عامل تعیین کننده اکسیژن مصرفی بیشینه ، یعنی ضربان قلب ، حجم ضربه‌ای و تفاوت اکسیژن شریانی-وریدی (یا a-vO2) تنها ضربان قلب است که در طول آزمون ورزشی فزاینده به طور مستقیم اندازهگیری میشود.
با این که مشخص است حجم ضربه‌ای طبیعی پس از آغاز فعالیت ورزشی ثابت باقی می‌ماند و همبستگی بسیار پایداری بین میزان استخراج a-vO2 و سطح تلاش صرف شده وجود دارد، اما یک مقیاس ارزشمند از داده‌های آزمون ورزشی اندازهگیری پالس اکسیژن است.
اندازهگیری پالس اکسیژن مبتنی بر یک بازنویسی دوباره از معادله فیک است، به گونه‌ای که اکسیژن مصرفی بر ضربان قلب تقسیم میشود:
(استخراج a-vO2) × (حجم ضربه‌ای) × (ضربان قلب) = VO2 :معادله فیک
(استخراج a-vO2) × (حجم ضربه‌ای) = VO2/HR :پالس اکسیژن
پالس اکسیژن بیشینه به عنوان برآوردی از حجم ضربه‌ای به اندازه بدن آزمودنی (به این دلیل که با اکسیژن مصرفی در ارتباط است) و غلظت هموگلوبین (به این دلیل که تعیین کننده دیگری از تفاوت محتوی اکسیژن شریانی-وریدی میباشد) بستگی دارد و در طول یک CPET استاندارد، تغییر پالس اکسیژن (VO2/HR) منعکس کننده تغییر در دو پارامتر ورزشی: حجم ضربه ای و تفاوت محتوی اکسیژن سرخرگی-سیاهرگی است.
بنابراین، اندازهگیری پالس اکسیژن در تلاش بیشینه نشان دهنده برآورد غیرتهاجمی است که به خوبی با حجم ضربه‌ای برای آزمودنی‌های سالم و بیماران قلبی همبستگی دارد. انتظار می‌رود که این مقدار برای بیماران با اختلال قلبی در تلاش بیشینه کاهش یابد.
مهم است که به یاد داشته باشید که برای بیماران مبتلا به بیماری قلبی، اندازهگیری پالس اکسیژن در طول تمرین می‌تواند بینش بیشتری در مورد عملکرد بطنی مختل شده را فراهم کند.
در یک آزمودنی سالم، یک پاسخ پالس اکسیژن طبیعی به طور پایدار در طول آزمون افزایش می‌یابد و اغلب در یک تا دو دقیقه پایانی آزمون به سمت فلات می‌رود. با این حال، برای بیماران با یک اختلال عملکرد دیاستولیک قابل توجه و یا هرگونه دلیل دیگری برای کاهش حجم ضربه‌ای مربوط به تمرین، پالس اکسیژن با وجود افزایش تدریجی اکسیژن مصرفی افزایش نخواهد یافت.
در راستای افزایش سطح اطلاعات می‌توانید به مقاله «Peak oxygen pulse during exercise as a predictor for coronary heart disease and all cause death» مراجعه و مطالعه کنید. جهت دریافت مقاله روی عنوان مقاله کلیک کنید.
نکته مهم: در صورتی که می‌خواهید به منابع خارجی و فعالیت‌های مربوط به این حوزه دسترسی داشته باشید به سایت پویا کتاب (اولین مرجع کتب خارجی علوم ورزشی) مراجعه کنید تا دنیایی از منابع جدید به روز شما باز شود.
پس از برگزاری چالش علمی و بررسی پاسخ‌های داده شده از سوی آقای دکتر علیرضا پاآهو سه نفر به عنوان برنده چالش علمی معرفی شدند که در ذیل اسامی آن‌ها قید شده است:
- ندا علیزاده از استان آذربایجان شرقی شهرستان تبریز
- مرتضی (مهدی) اکبری از استان تهران شهرستان چهاردانگه
- احسان فتحی از استان تهران
