در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی برای کودکان طیف اوتیسم چقدر اطلاعات دارید؟ موضوعی که انتشارات مبانی (ناشر تخصصی کتب علوم ورزشی) به آن پرداخته است.
نشر مبانی در راستای یکی از اهداف والای خود که همانا ترویج فرهنگ مطالعه است با همکاران محترم هماهنگی لازم را انجام داده است تا بتوانیم ماهانه یک چالش علمی در موضوعات مختلف برگزار کنیم. موضوع انتخاب شده در چالش علمی جدید از سری مباحث «مهارت‌های حرکتی بنیادی» است.
یکی از کتاب‌های بسیار سازنده در حوزه مباحث فیزیولوژیکی و آزمون‌های ورزشی می‌توان اشاره کرد، کتاب «اکتساب مهارت‌های حرکتی بنیادی برای کودکان و بزرگسالان اوتیسمی: راهنمای عملی آموزش و ارزیابی افراد طیف اوتیسم» است که از سوی انتشارات Jessica Kingsley در سال 2018 به نویسندگی دکتر سوزان کرافورد منتشر شده بود که توسط دکتر غلامرضا لطفی به فارسی برگردانده شد.
آقای دکترغلامرضا لطفی سوال چالشی خود را اینگونه مطرح کردند.
“در حال طراحی برنامه آموزش مهارت‌های حرکتی بنیادی برای گروهی از کودکان با اختلال طیف اوتیسم هستید. پنج مورد از اصول و شاخص‌های کلیدی که باید در طراحی چنین برنامه ای در نظر گرفته شوند و نحوه اعمال آنها در برنامه را توضیح دهید”
پاسخ کوتاه به چالش علمی مهارت‌های حرکتی بنیادی
- آموزش فردی: دوست داشتن‌ها، دوست نداشتن‌ها و ترجیحات را در نظر بگیرید.
- نسبت پایین دانش آموز به معلم: نسبت یک به یک، و به همان میزان مدارا افزایش می‌یابد.
- تنوع تکالیف: مهارت های جدید را آموزش داده و با مهارت‌هایی که قبلاً به تسلط رسیده‌اند، ترکیب کنید.
- تعمیم محرک‌های یادگیری: همانطور که به سطوح بالاتر مهارت می‌رسند، به محیط‌های مختلف تعمیم داده شوند.
- خودمختاری: دادن حق انتخاب برای حفظ انگیزه.
- محیط یادگیری ساختارمند: پیش بینی پذیری را فراهم می‌کند، در صورت لزوم از تصاویر استفاده کنید.
- ساختار فیزیکی (برنامه ها، سیستم‌های کاری و روال ها و انتقال‌ها): حواس پرتی را کاهش می‌دهد، پشتیبانی بصری ایجاد می کند، روال را ایجاد می کند و برای انتقال آماده می‌شود.
پاسخ کامل به چالش علمی مهارت‌های حرکتی بنیادی
آموزش فردی در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
آموزش فردی دوست داشتنی‌ها و دوست نداشتنی‌های فرد را در نظر می‌گیرد تا فعالیت‌های مبتنی بر FMS برای او لذت بخش و مهم باشند و به احتمال زیاد منجر به موفقیت شوند.
ترجیحات ویژه در نظر گرفته شده و لحاظ می‌شوند، به عنوان مثال، اگر کودک اولویت خاصی برای توپ و چوب بیسبال داشته باشد، می‌تواند به حفظ علاقه او به فعالیت کمک کند.
نسبت پایین دانش آموز به معلم / تسهیل کننده در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
نسبت پایین دانش آموز به معلم / تسهیل کننده و تعامل یک به یک، به ویژه برای افراد دارای ناتوانی در یادگیری یا مشکلات رفتاری و خصوصاً در شروع برنامه FMS مفید است. استفاده از “سیستم رفاقت” برای ارتقاء تعامل همسالان و ارائه نمایش مهارت و راهنمایی می‌تواند مؤثر باشد.
همسالان می توانند فعالیت ها را نشان دهند (گرفتن، پرتاب کردن، پریدن) با نشانه‌های بدنی (کمک به پرتاب به سمت سبد) و کلامی (پرتاب توپ) کمک کنند، و به عنوان یار هم تیمی عمل نمایند.
مشخص شده است که دستیار نیازهای ویژه (SNA) نیز نقش مهمی در افزایش مشارکت فرد ASD در فرایند آموزش، دریافت حمایت، و در صورت نیاز آموزش تقویتی و اشاره‌ها دارد.
تنوع تکلیف در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
یک روش جایگزین برای آموزش تکلیف ثابت برای افراد ASD، تنوع تکلیف است. تنوع تکالیف شامل آموزش مهارت‌های جدید در ترکیب با مهارت‌هایی است که قبلاً در آنها به تبحر رسیده است، به عنوان مثال، بعد از گرفتن توپ با پا به سمت هدف به توپ ضربه می‌زند.
این رویکرد با کاهش پرخاشگری و خود تحریکی همراه است. همچنين مشخص شده است كه این روش مناسبی است برای كودكان سنین پایین‌تر ASD (طیف اوتیسم) و افرادي كه ناتواني يادگيري همراه دارند كه توجه و تمركز آنها بسيار دشوار است.
تعمیم محرک‌های یادگیری در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
تعمیم محرک‌های یادگیری به عنوان نشانه‌ها، مواد آموزشی، افراد و شرایط مختلف شناخته شده است. برای افزایش تعمیم پذیری به انواع شرایط، باید فعالیت‌های مبتنی بر FMS از فعالیت‌های مورد علاقه فرد مبتلا به ASD (طیف اوتیسم) و به ویژه فعالیت‌های مورد توجه خانواده انتخاب شوند.
استفاده از انواع توپ، اهداف و اشکال به افزایش تعمیم پذیری و کاهش ثابت ماندن روی یکی از ابعاد تجهیزات و در واقع محیط کمک می‌کند.
خودمختاری در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
خودمختاری، جایی که فرد ASD انتخاب می‌کند، یک مؤلفه اساسی در انجام مداخله است. افرادی که فعالیت‌ها، مکان‌ها و مواد آموزشی خود را انتخاب کرده‌اند، بیشتر احتمال دارد در آن فعالیت‌ها مشارکت کنند و مشکلات رفتار کمتری دارند.
خود – مدیریتی و تعیین هدف شخصی از دیگر جنبه های خودمختاری است. به فرد ASD (طیف اوتیسم) توصیه می‌شود تا تعداد دورها، یا پرش‌ها بر روی ترامپولین و غیره را به شمارد و با ثبت آنها کمک می‌کند تا اهداف جدیدی تعیین شود.
محیط یادگیری ساختارمند در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
محیط یادگیری ساختارمند به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم اجرای مداخله برای افراد ASD شناخته شده است. محققان نشان داده‌اند که ساختار، شفافیت و پیش بینی پذیری را برای یادگیری فراهم می‌کند، به انتقال کمک می‌کند، و به افراد کمک می‌کند تا با سازمان دهی مجدد از استقلال حمایت کنند. از ساختارمندی نیز به عنوان عامل كاهش و از بین بردن مشکلات رفتاری حمایت می شود.
ساختار فیزیکی در مورد مهارت‌های حرکتی بنیادی
ساختار فیزیکی شامل کاهش عوامل حواس پرتی و افزایش زمان کار بر روی تکلیف تا حد امکان است.
محققان معتقدند که تقسیم کننده های اتاق (پارتیشن‌ها)، پنجره‌های پوشیده شده و صندلی / تشک انتظار برای شرکت کنندگان در برنامه، در افزایش رفتارهای مستقل، افزایش زمان کار بر روی تکلیف، و تقویت امنیت عاطفی مؤثر بودند.
با استفاده از رویه هایی که نشان دهنده توالی فعالیت ها است، می توان از ساختار و راهنمایی، افزایش استقلال، کاهش مشکلات توجه به عنوان یک وسیله ارتباطی استفاده کرد که گام بعدی را نشان می دهد و انتقال از یک مهارت به مهارت دیگر را تسهیل می‌کند.
سیستم‌های کاری دستورالعمل‌های دقیقی برای راهنمایی فرد با ASD ارائه می‌دهند و اغلب به شکل تصویری هستند. هر تکلیف به اجزای تشکیل دهنده‌اش تقسیم می‌شود و هر مؤلفه بخشی از سیستم کاری را تشکیل می‌دهد.
به عنوان مثال، مهارت‌های توپی FMS تصاویری از هر مهارت برای تمرین، نمایی از سالن، ایستگاه‌های تمرین و تصاویری از برنامه حرکات کششی برای گرم کردن و سردکردن دارد.
روال‌ها و انتقال‌ها مؤلفه‌های اساسی برنامه ریزی و اجرای مداخله FMS هستند. این روال‌ها و انتقال‌ها به افزایش آشنایی و کاهش اضطراب فرد ASD کمک می‌کنند.
محققان توصیه می‌کنند که تسهیل کنندگان فعالیت بدنی، دروس را به شیوه ثابتی شروع کرده و به اتمام برسانند، به عنوان مثال جلسات گرمکردن و سردکردن را انجام دهند.
محققان پیشنهاد می کنند که «آسترکاری»، یعنی معرفی فعالیتی قبل از استفاده از آن، ممکن است برای انتقال فرد از یک تکلیف به تکلیف دیگر مفید باشد. این کار با استفاده از رویکرد فناوری دیجیتال مبایل / آی پد قابل انجام است.
در راستای افزایش سطح اطلاعات می‌توانید به مقاله «Examining fundamental movement skills and social responsiveness of children with autism following a randomized physical activity intervention» مراجعه و مطالعه کنید. جهت دریافت مقاله روی عنوان مقاله کلیک کنید.
نکته مهم: در صورتی که می‌خواهید به منابع خارجی و فعالیت‌های مربوط به این حوزه دسترسی داشته باشید به سایت پویا کتاب (اولین مرجع کتب خارجی علوم ورزشی) مراجعه کنید تا دنیایی از منابع جدید به روز شما باز شود.
پس از برگزاری چالش علمی و بررسی پاسخ‌های داده شده از سوی آقای دکتر غلامرضا لطفی چهار نفر به عنوان برنده چالش علمی معرفی شدند که در ذیل اسامی آنها قید شده است:
- زینب یوسفی از استان آذربایجان غربی شهرستان پیرانشهر
- سروین سالار از استان مازندران شهرستان آمل
- نشمین عزیزی دارابخانی از استان کرمانشاه
- محمد خادمی از استان اصفهان شهر گلپایگان
