انقباض پلایومتریک در برابر انقباض اسنتریک

انتشارات مبانی (ناشر تخصصی کتب علوم ورزشی) در راستای یکی از اهداف والای خود که همانا ترویج فرهنگ مطالعه است با همکاران محترم هماهنگی لازم را انجام داده است تا بتوانیم ماهانه یک چالش علمی در موضوعات مختلف برگزار کنیم. اولین موضوع انتخاب شده در مبحث «انقباض پلایومتریک و انقباض اسنتریک» است.

یکی از کتاب های بسیار سازنده در حوزه تمرینات می‌توان به کتاب «زمانبندی تمرینات قدرتی و استقامتی : بر پایه ساعت‌های فیزیولوژیکی عضلات» اشاره کرد که از سوی انتشارات Human Kinetics در سال 2020 به نویسندگی دکتر امی اشمور منتشر شده بود که با هدایت دکتر یحیی کیان مرز بناب به فارسی برگردانده شد.

آقای دکتر یحیی کیان مرز بناب (دکتری بدنسازی و علم تمرین دانشگاه هامبورگ و مشاور بدنسازی و آزمونگر تیم‌های فوتبال آلمان) سوال چالشی خود را اینگونه مطرح کردند.

چرا حداکثر تولید نیرو در انقباض پلایومتریک بیشتر از انقباض اسنتریک (میومتریک) است؟

پاسخ جامع را آقای دکتر طلوی آذر (استاد دانشگاه ارومیه – فیزیولوژی ورزشی) این گونه بیان کردند:

انواع انقباض­‌های عضلانی:

• انقباض اسنتریک: فعالیت­‌های عضلانی اکسنتریک (ECC)، شامل طویل شدن فعال بافت عضله در برابر نیرو یا بار خارجی است.
• انقباض کانسنتریک: فعالیت‌­های عضلانی کانسنتریک (CON)، شامل کوتاه شدن فعال بافت عضله در برابر نیرو یا بار خارجی است.
• انقباض ایزومتریک: فعالیت‌­های عضلانی ایزومتریک (ISO)، شامل عدم تغییر طول بافت عضله در برابر نیرو یا بار خارجی است.

با توجه به مقالات، نشان داده شده است حداکثر تولید نیرو در انقباض اسنتریک، ایزومتریک و کانستریک به ترتیب بیشتر است:

کانسنتریک > ایزومتریک > اسنتریک

همچنین، بر اساس ایزوفورم زنجیره سنگین میوزین (MHC)، تارهای عضلات اسکلتی انسان را می­توان به سه نوع تار تقسیم کرد:

 تار نوع I ، تار نوع IIa ، تار نوع IIx

انقباض پلایومتریک:

انقباض پلایومتریک شامل 3 مرحله است:

• 1) مرحله کشش (انقباض اسنتریک)
• 2) مرحله تبدیل (بین انتهای انقباض اسنتریک و شروع انقباض کانسنتریک)،
• 3) مرحله انقباض کانسنتریک.

در تصویر زیر مراحل انقباض پلایومتریک را مشاهده می­‌کنید. عضله توسط تاندون به استخوان (bone) متصل شده است. انقباض پلایومتریک شامل چرخه کشش ـ کوتاه شوندگی (stretch-shortening cycle) است و این چرخه شامل موارد ذیل است:

1. Contractile component: اجزای انقباضی (اکتین، میوزین و ….)
2. Parallel elastic components: غشای پلاسمایی و بافت‌های پیوندی
3. elastic componentsی(elements): اجزای الاستیک (تاندون‌ها و …)

برخی از دلایل افزایش قدرت و توان در انقباض پلایومتریک نسبت به انقباض میومتریک (اسنتریک):

• در انقباض پلایومتریک، تقویت پس از فعال سازی (استفاده از انقباض اسنتریک در مرحله کشش، قبل از مرحله انقباض کانسنتریک) باعث افزایش توان و قدرت انفجاری نسبت به انقباض میومتریک (اسنتریک) می‌شود.
• انقباض اسنتریک و انقباض پلایومتریک ـ هر دو ـ باعث فراخوانی بیشتر تارهای عضلانی نوع 2 (IIa and IIX) و بیان ژن ایزوفورم زنجیره سنگین میوزین ( MHC IIA) می‌شوند. با این حال، این تغییرات در انقباض پلایومتریک به دلیل چرخه کشش ـ کوتاه شوندگی (stretch-shortening cycle) بیشتر است.

در راستای افزایش سطح اطلاعات می‌توانید به مقاله «Effects of Plyometric Versus Concentric and Eccentric Conditioning Contractions on Upper-Body Postactivation Potentiation» مراجعه و مطالعه کنید. جهت دریافت مقاله روی عنوان مقاله کلیک کنید.

نکته مهم: در صورتی که می‌خواهید به منابع خارجی و فعالیت‌های مربوط به این حوزه دسترسی داشته باشید به سایت پویا کتاب (اولین مرجع کتب خارجی علوم ورزشی) مراجعه کنید تا دنیایی از منابع جدید به روز شما باز شود.

پس از برگزاری چالش علمی و بررسی پاسخ‌های داده شده از سوی آقای دکتر کیان مرز بناب شش نفر را به عنوان برنده چالش علمی برای انتشارات مبانی (ناشر تخصصی کتب علوم ورزشی) معرفی کردند، که اسامی آن‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

1. محمد رضا عباس زاده از استان ارومیه ، شهرستان خوی
2. مریم السادات تقوی از استان اصفهان ، شهرستان دهقان
3. احسان فاتحی از استان تهران
4. محمد ولدی اطهر از استان همدان
5. رضا غریب از استان گلستان، شهرستان گنبد کاووس
6. علیرضا یزدان پرست از استان شیزار ، شهرستان معالی آباد