کتاب راهنمای فعالیت بدنی ویژه بیماری ام‌اس

کتاب حاضر توسط دکتر احمد آژاد آماده شده است،‌لازم به ذکر است این کتاب بر اساس پژوهش‌های انجام شده نوشته شده است و حاوی پروتوکل‌های تمرینی اختصاصی و آزمون‌های ارزیابی جامعه هدف می‌باشد.

در کنار کتاب حاضر می‌توان به راهنمای ACSM برای ارزیابی آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت اشاره کرد.

پویا کتاب (اولین مرجع خارجی علوم ورزشی) منابع مختلف خارجی در حوزه فعالیت بدنی ویژه ام‌اس منابع مختلفی که قابل تهیه هستند، منتشر کرده است که می‌توانید با مراجعه به وب سایت پویا کتاب آن‌ها را مشاهده کنید.

بیماری راهنمای فعالیت بدنی ویژه ام اس – banner 04، که در این کتاب از مخفف آن یعنی بیماری ام‌اس استفاده می‌شود،
از شایع‌ترین بیماری‌های عصبی در میان بزرگسالان جوان است. اولین بار در سال 1822 ثبت شد، معمولاً بین افراد 15 تا 50 سال مشاهده‌شده است. ممکن است بعضی از کودکان نیز بدان مبتلا شوند، اما این بیماری در میان کودکان شایع نیست.

در میان زنان بیماری ام‌اس سه برابر بیشتر از مردان شایع است. حدود 10 درصد موارد بیماری قبل از سن 18 سالگی رخ می‌دهد. ام‌اس بیماری دستگاه عصبی مرکزی ست. دستگاه عصبی مسئول کل فرایندهای فکری، احساسی و حرکتی انسان است.

بخش‌های مختلف دستگاه عصبی اعمال متخلف را کنترل می‌کنند. بنابراین آسیب به بخشی خاص به اختلال عملکردی مشخص می‌انجامد. به‌عنوان‌مثال، اگر بافت عصبی چشم راست تخریب شود، چشم راست نابینا خواهد شد.

دستگاه عصبی مرکزی متشکل از مغز و نخاع ست. مغز و نخاع به‌وسیله نورون‌ها با سرتاسر بدن ارتباط برقرار می‌کنند . این شبکه ارتباطی را دستگاه عصبی محیطی می‌نامند. بیماری ام‌اس فقط دستگاه عصبی مرکزی را مبتلا می‌سازد.

مغز متشکل از دو ناحیه اصلی ست: دو نیمکره مغز در بالا، ساقه مغزی در پایین. نیمکره‌های مغز توسط دسته تارهایی بنام جسم پینه‌ای به هم مرتبط‌اند.

هر نیمکره مغز به چهار لوب با اعمال اختصاصی تقسیم می‌شود. لوب‌ پیشانی در طراحی، قضاوت و حرکت، لوب‌های گیجگاهی در حافظه، لوب‌های آهیانه در احساس، و لوب‌ پس‌سری در بینایی نقش دارد. دستگاه لیمبیک در عمق نیمکره‌های مغز محل کنترل هیجانات است.

ساقه مغزی تکانه‌های الکتریکی را از نیمکره‌های مغزی به نورون‌های واقع در طناب نخاعی و از طناب نخاعی به نیمکره‌های مغزی منتقل می‌کند. مخچه دقیقاً در پشت ساقه مغزی قرار دارد، ساختاری درگیر در کنترل حس تعادل و هماهنگی.

انواع بیماری ام‌اس

بیماری ام‌اس با توجه به نحوه‌ی بروز و پیشرفت به چهار نوع تقسیم می‌شود:

1. عودکننده- فروکش‌کننده: در بیشتر موارد، بیماری با این نوع آغاز می‌شود. پس از گذشت مدت‌زمان چند هفته یا چند ماه از حمله بیماری، علائم به‌طور نسبی یا کامل بهبود می‌یابند. باگذشت زمان و افزایش تدریجی آسیب‌های دستگاه عصبی، معلولیت شدید شده و شکل دیگری از بیماری یعنی پیش‌رونده ثانویه ایجاد خواهد شد.
2. پیش‌رونده ثانویه: بیماری در ادامه سیر پیش‌رونده پیدا می‌کند. مرحله پیش‌رونده بیماری ممکن است در مدت کوتاهی پس از شروع بیماری آغاز گشته و گاهی تا سال‌ها به تعویق بیفتد. 80 درصد از موارد بیماری ام‌اس عودکننده – فروکش‌کننده، در عرض 10 سال به شکل پیش‌رونده ثانویه تبدیل می‌شوند.
3. پیش‌رونده اولیه: پیشرفت تدریجی ناتوانی از زمان شروع بیماری وجود دارد. این‌گونه در 10 درصد از بیماران دیده می‌شود.
4. پیش‌رونده عودکننده: از ابتدا همراه با حملات بوده و بیماری حالت پیش‌رونده دارد.

معمولاً در کنار دارودرمانی بیمار ترکیبی از این روش‌ها به کار می‌روند. بسته به علائم فرد درمان‌های بدنی توسعه پیدا کرده‌اند و اثر مثبت این روش‌ها به اثبات رسیده است.

مهم‌تر اینکه، درمان‌های بدنی علاوه بر کاهش علائم، تقویت تحرک و جنبش‌پذیری، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد استقلال در زندگی را به ارمغان می‌آورند. درمان‌های بدنی تقریباً در هر مرحله از بیماری- از آغاز بیماری تا وضعیت حاد و پیشرفته- قابل کاربردند.

برخلاف فیزیوتراپی، فعالیت ورزشی معمولاً به‌عنوان بخشی از روند درمانی بیماری ام‌اس نیست. اما ابزاری مقرون‌به‌صرفه و امیدبخش برای بهبود جنبه‌های مختلف عملکرد بیمار ام‌اس است.